Epilepsi, beyin aktivitesindeki anormallikler nedeniyle meydana gelen bir durumdur. Bu durum genellikle epilepsi krizleri olarak kendini göstermektedir. Epilepsi krizleri, aniden başlayan kasılmalar ve buna eşlik eden bilinç kaybı şeklinde görülmektedir. Epilepsi krizi sırasında kişi bedenini kontrol edemediği için ciddi yaralanmalar veya solunum yolunun tıkanması nedeni ile ciddi istenmeyen durumlar yaşayabilmektedir. Bu nedenle epilepsi krizleri sırasında ilk yardım bilgisi oldukça önemlidir.
Epileptik Nöbet Nedir?
Epilepsi, merkezi sinir sisteminin bir bozukluğudur. Beyindeki elektriksel aktivitede ani ve kendiliğinden ortaya çıkan patolojik bir deşarjdan kaynaklanmaktadır. Bu deşarjlar, kişinin aniden engel olmadığı kasılmalar yaşamasına ve/veya bilinç kaybı yaşamasına neden olmaktadır. Epileptik nöbet türleri, genel olarak iki ana grupta toplanmaktadır:
- Jeneralize Nöbetler: Beynin her iki yarısını etkilemektedir. Kişi, bilincini kaybedebilmekte ve tüm vücutta kuvvetli kasılmalar yaşayabilmektedir.
- Fokal Nöbetler: Sadece beynin bir kısmını etkilemektedir. Etkilenen beyin bölgesine göre de sadece yüz, sadece kol gibi vücutta bir bölgede istemsiz atılmalar yaşanabilmektedir. Kişi, bilincini kaybetmeyebilmektedir. Ancak motor bulgular yanında duygusal belirtiler (kötü tat, koku alma, iç çekilmesi gibi) yaşayabilmektedir.
Epilepsi Nöbetlerinin Belirtileri Nelerdir?
Epilepsi krizleri farklı belirtilerle ortaya çıkabilmektedir. Genel olarak aşağıdaki belirtiler gözlemlenmektedir:
- Kasılmalar: Vücudun farklı bölgelerinde veya vücudun bütününde kasılmalar görülebilmektedir.
- Bilinç Kaybı: Kişi, bilinç kaybı yaşayabilmekte, çevresini algılayamamakta ve tepki verememektedir.
- Hafıza Kaybı: Kriz sırasını jeneralize nöbet tiplerinde kişi sonradan hatırlayamamaktadır.
- Aşırı Salya: Kriz sırasında aşırı tükürük üretimi olabilmektedir.
- Yaralanmalar: Kişinin düşmesi veya yaralanması söz konusu olabilmektedir.
Epilepsi Krizleri Sırasında İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Epilepsi krizleri sırasında ilk yardım uygulamaları, kişinin güvenliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir. Dikkat edilmesi gereken adımlar aşağıdaki gibidir:
- Sakin Kalın: Kriz anında sakin kalmak önemlidir. Panik yapmaktan kaçınmalısınız.
- Zamanlayın: Krizin süresini not etmelisiniz. Eğer kriz 5 dakikadan uzun sürerse, acil yardım çağırmalısınız.
- Kişiyi Güvende Tutun: Kişiyi çevresindeki tehlikelerden uzaklaştırmalısınız. Keskin cisimler veya sert zeminlerden uzak tutmalısınız. Yere düşmesini engellemeli, eğer düşerse başını korumaya çalışmalısınız.
- Başını Yan Çevirin ve Hafifçe Geriye Çekin: Kişinin başını yan tarafa çevirmeli ve hafifçe geriye çekmelisiniz. Bu, nefes almasını kolaylaştırmakta ve tükürüğün akmasını sağlamaktadır.
- Kişinin Ağzını Bir Nesneyle Açmaktan Kaçının: Kişinin ağzına herhangi bir nesneyle (parmağınız veya kaşık gibi) koymamalısınız. Çünkü dişlerini kırabilir veya boğulma riskini daha fazla arttırmış olursunuz.
- Kriz Sonrası İzleyin: Kriz sona erdiğinde kişiyi rahat bir pozisyona getirmelisiniz. Bilinç kaybı varsa kişiyi uyandırmaya çalışmamalısınız. Kişi kendine geldiğinde, ne olduğunu anlamasına yardımcı olmalısınız.
Epilepsi Nöbeti Sonrası Destek
Kriz sona erdikten sonra kişiye destek sağlamak önemlidir. Bu süreçte dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir:
- Kişiyi Rahatlatın: Kişiyi rahatlatın ve sakinleştirici bir ortam oluşturun. Kriz sonrası huzursuzluk, ajitasyon hırçınlaşma görülebilmektedir.
- Bilgi Verin: Kişinin ne yaşadığına dair bilgi verin. Kriz sırasında yaşananları anlatmak, duygusal destek sağlamaktadır.
- Su veya Yemek Verin: Kişi kendine geldiğinde yutabileceğine emin olunduktan sonra ancak su veya hafif bir şeyler vermek yardımcı olabilmektedir.
- Doktora Başvurun: Eğer kişi daha önce hiç krize girmediyse, mutlaka bir doktora başvurun. İlk kez yaşanan bir kriz, daha ciddi bir durumun belirtisi olabilmektedir.
Krizleri Önlemek İçin Alınacak Önlemler
Epilepsi hastaları için krizleri önlemek adına bazı önlemler almak mümkündür. Bu önlemler aşağıdaki gibidir:
- Düzenli İlaç Kullanımı: Doktor tarafından önerilen ilaçları düzenli olarak kullanmak önemlidir.
- Stresten Kaçınma: Stres, krizleri tetikleyebilmektedir. Rahatlatıcı aktiviteler yapmak faydalıdır.
- Yeterli Uyku: Yetersiz uyku, epilepsi krizlerini artırabilmektedir. Yeterli uyku almaya özen göstermelisiniz.
- Alkol ve Uyuşturuculardan Kaçınma: Alkol ve uyuşturucu kullanımı, epilepsi krizlerini tetikleyebilmektedir.
- Düzenli Kontroller: Doktor ziyaretlerini aksatmayın. Düzenli muayeneler önemlidir.
Epilepsi nöbetleri, ciddi bir nörolojik durumdur. Ancak doğru ilk yardım uygulamaları ve destek yöntemleri ile bu durumlar daha iyi yönetilebilmektedir. Epileptik nöbetler sırasında sakin kalmak ve doğru adımları atmak, kişinin güvenliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir. Epilepsi hastaları için alınacak önlemler, krizlerin sıklığını azaltabilmektedir.
Eğer siz veya tanıdığınız birisi epilepsi hastalığı ile yaşıyorsa bu bilgileri dikkate almanız önemlidir. Kriz anında doğru adımları atarak hayati bir fark yaratabilirsiniz.
